ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΡΩΝ ΤΟΥ 14ου ΑΙΩΝΑ, ΤΗΣ ΠΑΝΩΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΡΟΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ, ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΥΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ
Τον 14ο και 15ο αιώνα η Ευρώπη επλήγη από αλλεπάλληλες καταστροφές όπως αυτή του λιμού και της πανώλης, καθώς και του εκατονταετούς πολέμου μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας. Για τους Ευρωπαίους αυτή η περίοδος χαρακτηρίστηκε από τη δυστυχία, την ανασφάλεια και το φόβο του επικείμενου θανάτου, στερώντας την Ευρώπη από εργατικά χέρια, αναστατώνοντας τη οικονομία και αποσυνθέτοντας τις κοινωνικές δομές.
Ας τα δούμε όμως λίγο ξεχωριστά. Ο λιμός και η πανώλη είναι δύο στενά συνδεδεμένες μάστιγες. Ο υποσιτισμός ευνοούσε τη διάδοση της επιδημίας, ενώ οι προσβεβλημένοι άνθρωποι από τη μάστιγα, εγκατέλειπαν τους αγρούς και τη καλλιέργεια της γης με αποτέλεσμα τη μείωση της συγκομιδής και την ελλιπή διατροφή του πληθυσμού, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο. Χρονολογικά πάντως εμφανίστηκε πρώτη η πανώλη στις αρχές του 14ου αιώνα, στις βορειότερες χώρες, ίσως λόγω των κλιματικών συνθηκών και της επικράτησης της υγρασίας, έχοντας ως αποτέλεσμα τη μείωση της καλλιέργειας σιτηρών. Το πρώτο τέταρτο του 14ου αιώνα οι τιμές των σιτηρών εκτοξεύθηκαν, με συνέπεια το 10% του πληθυσμού να αποτελέσουν θύματα της φοβερής σιτοδείας. Το 1347 Γενοβέζικα εμπορικά πλοία προερχόμενα από τη Μαύρη Θάλασσα εξαπλώνουν τη «μαύρη πανώλη», οπού η φοβερή νόσος ενδημούσε, στη Δυτική Ευρώπη. Πόλεις και χωριά ξεκληρίστηκαν χάνοντας το μισό πληθυσμό τους, ενώ οι εναπομείναντες κάτοικοι που έσπευδαν σε άλλες πόλεις για να γλυτώσουν, μετέδιδαν τη νόσο στους υγιείς.
Όμως, σαν να μην έφτανε αυτό, ήρθε να προστεθεί στις φοβερές καταστροφές ο εκατονταετής πόλεμος μεταξύ της Αγγλίας και της Γαλλίας, μία από τις πρώτες έως τότε αντιπαραθέσεις οργανωμένων κρατών, όπου αναμετρώνται για πρώτη φορά ισχυροί και υπερήφανοι ηγεμόνες.
Η πολύπλευρη αυτή κρίση που γνώρισε η Ευρώπη τον 14ο και 15ο αιώνα, είχε ως αποτέλεσμα την έντονη κρίση του αγροτικού χωροδεσποτικού συστήματος. Μεγάλες αγροτικές εξεγέρσεις ξέσπασαν στην Αγγλία και τη Γαλλία, εξαιτίας του ότι οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να επιβιώσουν. Βλέποντας τη μοίρα τους να επιδεινώνεται συνεχώς, έθεταν για πρώτη φορά υπό αμφισβήτηση το αγροτικό χωροδεσποτικό σύστημα. Οι ταραχές και οι στάσεις ήταν μόνιμο φαινόμενο. Η θανατηφόρα επιδημία προσέβαλλε ιδιαίτερα τα φτωχά στρώματα και τους νέους, έχοντας ως αποτέλεσμα κοινωνικές εντάσεις οι οποίες έφερναν σε αντιπαράθεση την εργατική τάξη με τις πλούσιες συντεχνίες. Η πολεμική αναμέτρηση Αγγλίας-Γαλλίας επέτεινε την ανασφάλεια και την ανησυχία, έχοντας ως αποτέλεσμα την ερήμωση πολλών περιοχών και τη μετατόπιση χωρικών προς τις μεγάλες πόλεις. Έτσι επλήγη η ανώτερη τάξη των ευγενών και του φεουδαρχικού συστήματος, εξαιτίας της συρρίκνωσης της αγροτικής παραγωγής. Αν και οι μεγαλογαιοκτήμονες διατήρησαν την οικονομική και κοινωνική τους ισχύ, παρόλα αυτά οι ιππότες τους και οι μικροευγενείς αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα. Η ανασφάλεια και αβεβαιότητα της τάξης των ευγενών οδήγησε στην ανάπτυξη της οικοσημολογίας, για τον τονισμό της κοινωνικής τους προέλευσης και για τη διατήρηση της ανώτερης κοινωνικής τους θέσης στη κοινωνική ιεραρχία.
Δραστηριότητα 1 – Κεφάλαιο 6