Οι συνέπειες της μεγάλης μετανάστευσης των λαών (5ος μ.Χ. αιώνας)

2013-10-13 16:41

Οι δημογραφικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες της μετανάστευσης των λαών και της δημιουργίας των «βαρβαρικών» βασιλείων.

 

     Στο μεγαλύτερο τμήμα της Δυτικής Ευρώπης δημιουργήθηκαν εκτεταμένες ζώνες συνύπαρξης των λαών. Οι κοινωνικές συνέπειες της μετανάστευσης υπήρξαν ραγδαίες. Στην Ιβηρική και στην Ιταλική χερσόνησο, στη Γαλατία και Βρετανία, δημιουργήθηκε ένα σύνθετο μείγμα από ημι-εκβαρβαρισμένους πρώην Ρωμαίους και ημι-εκρωμαϊσμένους πρώην βαρβάρους με επικρατών το γερμανικό στοιχείο όπου κυριάρχησε  και αφομοιώθηκε από αυτούς τους λαούς.

     Στην Ευρώπη εξαιτίας της ανασφάλειας που προκαλούσαν οι βαρβαρικές επιδρομές σε συνδυασμό με την υποχώρηση του εμπορίου λόγω των πολεμικών συγκρούσεων, ο δημογραφικός και πολιτικός χάρτης άλλαξε ριζικά. Η εγκαθίδρυση των νέων «βαρβαρικών»  βασιλείων συνδέθηκε με τη παρακμή των πόλεων , ή την εγκατάλειψή τους όπως συνέβη στη Βρετανία με την Αγγλοσαξονική κατάκτηση, ή τη δραστική συρρίκνωσή τους και την ενίσχυση των αυτόνομων αγροτικών μικροκοινωνιών στη Γαλατία. Άλλες πόλεις ελάσσονος σημασίας πάλι, αναπτύχθηκαν χάρη στην εγκατάστασή των ως πρωτεύουσες «βαρβαρικών» βασιλείων  όπως η Ρεν, η Σουασόν και το Παρίσι στη Γαλατία, η Βαρκελώνη, η Σεβίλλη και κυρίως το Τολέδο στην Ισπανία, η Παβία και η Ραβένα στην Ιταλία.

     Οι αναμεμειγμένοι πλέον γερμανικοί λαοί οι οποίοι ήδη ζούσαν στην ύπαιθρο σε κοινότητες με έδρα ένα χωριό, υιοθέτησαν το ρωμαϊκό σύστημα «Villa», δηλαδή τη δημιουργία μιας μικρής αγροτικής κοινωνίας με έδρα την έπαυλη του επαρχιώτη αριστοκράτη που μπορεί να ήταν είτε απόγονος παλιάς επαρχιακής αριστοκρατικής οικογένειας που επέζησε των βαρβαρικών επιδρομών, είτε ένας απόγονος «βαρβάρων» κατακτητών. Η έπαυλη περιελάμβανε τη κατοικία του ιδιοκτήτη επαρχιώτη αριστοκράτη με τη καλλιεργήσιμη ζώνη και τις καλύβες των χωρικών  ή των σκλάβων. Παρόλα αυτά,  κοντά σε αυτές τις μεγάλες γαιοκτησίες υπήρχαν και μικρές εκμεταλλεύσεις που καλλιεργούνταν από ελεύθερους χωρικούς.

     Όσο αφορά το θεσμικό και πολιτειακό επίπεδο καθώς και το φορολογικό σύστημα,  αρχικά οι πρώτες γερμανικές μοναρχίες δεν απέκλιναν από τις ρωμαϊκές παραδόσεις. Αργότερα όμως επήλθαν αλλαγές καθώς οι βασιλείς δεν αποδέχθηκαν την αρχή της «res publica», το κράτος δηλαδή πάνω από το άτομο, εγκαθιδρύοντας μία απόλυτη και αυστηρά κληρονομική  μοναρχία. Τα βασίλεια αυτά στελέχωναν τη διοίκησή τους με μέλη της επαρχιακής αριστοκρατίας όπως είδαμε και πιο πάνω. Με το πλούτο και τη μόρφωση που διέθεταν αποτελούσαν στήριγμα των βασιλέων μονοπωλώντας τα αξιώματα. Με το πέρας του χρόνου συγχωνεύτηκαν με τους Γερμανούς αριστοκράτες, δημιουργώντας μία νέα τάξη αξιωματούχων ευγενών. Επίσης το φορολογικό σύστημα ατόνησε με τη πάροδο του χρόνου, λόγω του ότι οι Γερμανοί θεωρούσαν υποτιμητικό να καταβάλλουν τον κεφαλικό φόρο.

     Στα νέα βασίλεια δεν υπήρχε σαφές νομικό σύστημα και γραπτό δίκαιο. Νόμος ήταν η προφορική παράδοση που διατηρούνταν μέσω των πρεσβυτέρων της φυλής, όπου δέσποζαν η εκδίκηση και η αυτοδικία. Κάθε άνθρωπος ανάλογα τη κοινωνική του θέση είχε την «τιμή» του, το λεγόμενο «wergild», αντιστοίχως καθοριζόταν η αποζημίωσή   του σε περίπτωση ληστείας ή κακοποίησης, ακόμη και δολοφονίας.

     Οι συνέπειες της μεγάλης μετανάστευσης υπήρξαν σύνθετες και ποικιλότροπες με αποτέλεσμα να αλλάξει ριζικά ο δημογραφικός και πολιτικός χάρτης της Ευρώπης. Ως αποτέλεσμα αυτών των μετατοπίσεων, στη πλειονότητά τους γερμανικών φύλων, είχαμε ως αποτέλεσμα τη κατάρρευση της Ρώμης και την εγκατάσταση νέων λαών συνθέτου μείγματος σε αυτές τις περιοχές που αναφέραμε, όπου κατοικούνται έως και σήμερα από μακρινούς απογόνους τους.

 

(Δραστηριότητα 3/Κεφάλαιο 1)